By zacząć dyskusje o ratingu Turcji najpierw należy wyjść co to jest w ogóle rating. Według Ministerstwa finansów Rating to ocena wiarygodności kredytowej będącej miarą ryzyka związanego z inwestycją w papiery dłużne emitenta. Rating nadawany jest przez agencję ratingową na podstawie oceny ryzyka ekonomicznego, politycznego i społecznego[1].

Źródło: Moody’s

Rating to kluczowy wskaźnik na dynamicznym rynku finansowym, pomagający ocenić i zminimalizować ryzyko inwestycyjne. Agencje ratingowe są zatem fundamentalnym źródłem w poszukiwaniu bezpiecznych inwestycji, zwłaszcza dla uniknięcia strat finansowych. Składają się na niego miary takie jak:

• Zdolność kredytowa jednostki, określająca ogólną możliwość spłaty długu,
• Klasyfikacja emisji walorów dłużnych, oceniająca potencjał spłaty konkretnych zobowiązań,
• Specjalistyczne opinie dotyczące kredytów, pożyczek, lokat i innych produktów finansowych,
• Ewaluacja potencjalnego bankructwa danej jednostki.

Ratingi są zwykle zaklasyfikowane według liter alfabetu, gdzie najwyższą oceną jest np. AAA (Aaa według firmy Moody’s). Niższe oceny, jak AA (Aa) czy A, wskazują na mniejszą, choć nadal istniejącą zdolność do regulowania długów, ale zwiększoną podatność na negatywne czynniki zewnętrzne[2].

Transakcje na rynku dłużnych papierów wartościowych stanowią doskonałą możliwość lokowania nadwyżek finansowych w różnorodne instrumenty, takie jak:

• Bony skarbowe,
• Obligacje skarbowe,
• Obligacje korporacyjne,
• Obligacje komunalne,
• Zagraniczne dłużne papiery wartościowe.

Te transakcje obejmują:

• Transakcje bezwarunkowe, które opierają się na kupnie lub sprzedaży dłużnych papierów wartościowych,
• Transakcje warunkowe, gdzie właściciel tych papierów zobowiązuje się do ich sprzedaży z opcją odkupu w ustalonej cenie z góry, wyłączając obligacje komunalne i korporacyjne[3].

Ocena ratingowa dla Turcji przez S&P w wrześniu 2023 roku na poziomie „B” wskazuje na poziom inwestycyjnego ryzyka i stabilności gospodarczej tego kraju. Przyjrzyjmy się bliżej, co oznacza taka ocena:

Ocena „B”:

• Ocena ryzyka: Rating „B” sygnalizuje, że kraj ma niską zdolność do spłaty długów w przypadku wystąpienia niekorzystnych zdarzeń gospodarczych.
• Ryzyko niewypłacalności: Jest wyższe niż w przypadku ratingów wyższych. To oznacza, że inwestycje w kraju o ratingu „B” są obarczone większym ryzykiem niewypłacalności.

Stabilny Outlook (perspektywa):

• Stabilny: Oceniony jako „stabilny” outlook wskazuje na prognozę, że istniejące warunki i czynniki gospodarcze w Turcji nie wykazują obecnie tendencji do znaczących zmian w przewidywalnej przyszłości. Nie ma oczekiwanych dramatycznych zmian w ocenie kredytowej w najbliższym czasie.

Ocena B3, często stosowana przez agencję Moody's Investors Service w sierpniu 2022 roku, odnosi się do poziomu ratingowego dla długu lub emisji papierów wartościowych. Przyjrzyjmy się bliżej, co oznacza taka ocena:

Oceny B3:

• Słaba zdolność spłaty: Ocena B3 sygnalizuje niską zdolność podmiotu (np. kraj lub firma) do spłaty swoich zobowiązań. Jest to poziom oceny znajdujący się w kategorii długu wysokiego ryzyka, co sugeruje istnienie znacznego ryzyka niewypłacalności lub opóźnień w spłacie zobowiązań.
• Wysokie ryzyko inwestycyjne: Inwestowanie w podmioty o ocenie B3 wiąże się z wysokim ryzykiem inwestycyjnym. Istnieje większe ryzyko, że zobowiązania nie zostaną spłacone zgodnie z harmonogramem lub w całości.
• Podatność na niekorzystne warunki: Podmiot o ocenie B3 może być bardziej podatny na negatywne zmiany w otoczeniu gospodarczym, co może dodatkowo zwiększyć ryzyko niewypłacalności[4].

Według Aswatha Damodarana którego zadaniem jest, jak opisuje na stronie, „nauczanie finansów korporacyjnych i wyceny na Stern School of Business w Nowojorskim Uniwersytecie. Na pierwszym miejscu jestem nauczycielem, a dodatkowo czerpię radość z rozplątywania zagadek związanych z finansami przedsiębiorstw i wyceną, opisując także moje doświadczenia. W efekcie, znajduję się na styku trzech gałęzi biznesu: edukacji, wydawnictw i usług finansowych, które wszystkie są dużymi, źle zarządzanymi i zasługującymi na przełom”[5]. Dokonał on oceny Turcji pod względem ryzyka, dane są aktualne na dzień 14 lipca 2023 r. Poniżej zostaną przedstawione wyniki obliczeń profesora Damodarana:

Tabela 1 Krajowe spready domyślne i premie za ryzyko dla Turcji[6]

Zanim jednak przejdziemy do analizy tabeli należy wyjaśnić enigmatyczne pojęcia jakie znajdują się w tej tabeli.

Swap ryzyka kredytowego (CDS) to finansowy instrument pochodny, który umożliwia inwestorowi zamianę lub skompensowanie swojego ryzyka kredytowego z ryzykiem innego inwestora. Aby zamienić ryzyko niewypłacalności, pożyczkodawca kupuje CDS od innego inwestora, który zgadza się je zwrócić, jeśli pożyczkobiorca nie wywiąże się ze swoich zobowiązań[7].

Większość kontraktów CDS jest utrzymywana poprzez ciągłą płatność składek, podobnie jak w przypadku regularnych składek należnych z tytułu polisy ubezpieczeniowej. Pożyczkodawca, który martwi się, że pożyczkobiorca nie spłaci pożyczki, często korzysta z CDS, aby zrównoważyć lub zamienić to ryzyko[8].

Czym jest spread można zapytać w tym kontekście. Jak podaje storna akmglobal: „W handlu obligacjami spread kredytowy, znany również jako spread rentowny, to różnica w rentowności między dwoma papierami wartościowymi o tej samej dojrzałości, ale innej jakości kredytu”[9].

Interpretacja tabeli:

• CDS spread (5,05%): Spread CDS (Credit Default Swap) to różnica między rentownościami obligacji skarbowych a instrumentami CDS, odzwierciedlająca ryzyko niewypłacalności emitenta obligacji. Wysoki spread może sygnalizować wyższe ryzyko niewypłacalności.
• Country Default Spread (6,95%) i Country Risk Premium (Rating) (9,86%): To różne miary premii za ryzyko inwestycyjne związane z ratingami suwerennymi kraju. Są to dodatkowe koszty inwestycyjne związane z ryzykiem inwestowania w danym kraju o określonym ratingu.
• Equity Risk Premium (Rating) (14,86%) i Equity Risk Premium (CDS) (11,55%): To premie za ryzyko związane z inwestycjami w akcje w kraju o danym ratingu kredytowym lub danym spreadzie CDS. Są to dodatkowe koszty inwestycyjne, jakie inwestorzy muszą ponieść, inwestując w akcje w danym kraju ze względu na ryzyko związane z jego kondycją finansową.
• Country Risk Premium (CDS) (6,55%): To dodatkowy koszt inwestycyjny związany z ryzykiem inwestowania w dany kraj, obliczany na podstawie spreadu CDS.

Podsumowanie:

Turecki rating został oceniony na poziomie „B” przez S&P oraz uzyskał stabilny Outlookiem, który wykazał umiarkowany profil ryzyka kredytowego, z niską zdolnością spłaty długów w przypadku trudności, ale z perspektywą stabilności w najbliższym czasie. Inwestycje w ten kraj mogą wiązać się z większym ryzykiem, ale aktualnie nie przewiduje się znacznych zmian w tej ocenie.

[1] https://www.gov.pl/web/finanse/rating (dostęp: 03.12.2023).

[2]https://businessinsider.com.pl/gielda/rating-co-to-jest-i-jak-dzialaja-agencje-ratingowe/bkhk6hc (dostęp: 03.12.2023).

[3]https://www.pkobp.pl/korporacje-i-samorzady/produkty-inwestycyjne/bony-obligacje-papiery-dluzne/ (dostęp: 03.12.2023).

[4] https://pl.tradingeconomics.com/turkey/rating  (dostęp: 03.12.2023).

[5] https://pages.stern.nyu.edu/~adamodar/ (dostęp: 17.12.2023).

[6] https://pages.stern.nyu.edu/~adamodar/New_Home_Page/datafile/ctryprem.html  (dostęp: 17.12.2023).

[7] https://www.investopedia.com/terms/c/creditdefaultswap.asp  (dostęp: 17.12.2023).

[8] https://www.cfainstitute.org/en/membership/professional-development/refresher-readings/credit-default-swaps  (dostęp: 17.12.2023).

[9] https://www.akmglobal.com/blog/country-risk-premium/  (dostęp: 17.12.2023).