Bilans handlowy Turcji z Polską
Bilans handlowy między Turcją a Polską stanowi fascynujący obszar badań, który przenika głęboko w struktury gospodarcze obu krajów. Analizując tę dynamiczną relację handlową, możemy zgłębić nie tylko zawiłości ekonomii, ale także odczytać sygnały dotyczące wzajemnych wpływów kulturowych, politycznych i innowacyjnych. W niniejszym artykule popularnonaukowym skoncentrujemy się na znaczeniu bilansu handlowego między Turcją a Polską, starając się rozwikłać tajemnice, jakie kryje ta wymiana gospodarcza, oraz zrozumieć, dlaczego jest to zagadnienie o globalnym znaczeniu.
Bilans handlowy, będący swoistym lustrem gospodarczym dwóch krajów, nie tylko odzwierciedla ilość eksportowanych i importowanych dóbr, ale także ukazuje głębsze wzorce rozwoju i współpracy. W kontekście Turcji i Polski, dwóch państw o bogatej historii, silnych tradycjach i dynamicznych gospodarkach, analiza tego bilansu staje się kluczem do zrozumienia, jak te dwie różne rzeczywistości kształtują swoje losy poprzez wspólną wymianę handlową.
Prześwietlimy zarówno korzyści, jakie przynoszą obie strony, jak i potencjalne wyzwania, z którymi muszą się zmierzyć. Wnikniemy w struktury sektorów, które stanowią trzon tej wymiany, a także zastanowimy się nad tym, jak decyzje polityki gospodarczej wpływają na kształtowanie bilansu handlowego między Turcją a Polską. Poprzez to spojrzenie w głąb relacji handlowej między tymi dwoma krajami, artykuł ten ma na celu rzucenie światła na znaczenie tego zjawiska dla globalnej gospodarki oraz dla samych obywateli Turcji i Polski.
Jednakże zanim przejdziemy do omówienia relacji handlowych najpierw musimy wytłumaczyć co to jest bilans handlowy. Według Definicji Eurostatu bilans handlowy jest to różnica pomiędzy wartością towarów, które kraj (lub inna geograficzna lub ekonomiczna strefa jak np. Unia Europejska (UE) lub strefa euro) eksportuje a wartością importowanych dóbr. Jeśli eksport przewyższa import, to kraj posiada nadwyżkę handlową i bilans handlowy uważany jest za dodatni. Jeśli z kolei import jest większy od eksportu, to kraj lub strefa posiada deficyt handlowy a bilans handlowy jest ujemny. Jednakże, słowa „dodatni” i „ujemny” mają jedynie znaczenie liczbowe i nie muszą odzwierciedlać stanu gospodarki danego kraju lub strefy. Deficyt handlowy może odnosić się np. do wzrostu krajowego zapotrzebowania na towary przeznaczone do konsumpcji i/lub produkcji. Całkowity bilans handlowy, zawierający wszystkie dobra eksportowane i importowane, jest jednym z głównych składników bilansu płatniczego. Duża nadwyżka lub deficyt dla pojedynczego produktu lub kategorii produktów może pokazać przede wszystkim krajową przewagę lub osłabienie konkurencyjności na światowym rynku towarów[1].
Wartość obrotu handlowego pomiędzy Polską a Turcją wyniósł -94849,1 tys. PLN[2]. Dla Turcji oznacza to, że eksportuje więcej towarów i usług do Polski niż importuje, co pokazuje poniższy diagram. Wizualizację relacji handlu pomiędzy Polską w Turcją obrazuje Rysunek numer 1.
Rysunek 1. Opracowanie własne na podstawie Głównego Urzędu Statycznego
Źródło: Opracowanie własne na podstawie https://stat.gov.pl (dostęp: 12.11.2023)
To może oznaczać, że produkty i usługi tureckie cieszą się popytem na polskim rynku, co jest pozytywnym sygnałem dla tureckich firm eksportowych, które w ten sposób mogą docierać do nowych klientów oraz szerzej zaistnieć na rynku polskim. Bilans handlowy może wpływać na bilans płatniczy Turcji. Jeśli Turcja ma nadwyżkę w bilansie handlowym z Polską, może to wpłynąć pozytywnie na bilans płatniczy kraju, co może wpłynąć na stabilność waluty. Jednakże trzeba zwrócić uwagę, iż Turcja posiadała jedynie 1,7% udziału w imporcie Polski w przeliczeniu na PLN[3]. Transakcje międzynarodowe odbywają się w dolarze ze względu na jego dominację, w tabeli pierwszej są ukazane najpopularniejsze towary oraz produkty jakie są importowane oraz eksportowane jest to o tyle istotne, iż ukazują one różny poziom zawansowania.
Tabela 1. Najpopularniejsze towary importowo-eksportowe
| Najpopularniejsze eksportowane produkty | Najpopularniejsze importowane produkty |
| Maszyny i urządzenia mechaniczne, elektryczne oraz ich części | Maszyny i urządzenia mechaniczne, elektryczne oraz ich części - Wyroby przemysłu elektromaszynowego |
| Pojazdy, samoloty, statki i inne środki transportu | Pojazdy, samoloty, statki i inne środki transportu |
| Metale nieszlachetne i artykuły z nich wykonane | Artykuły włókiennicze |
| Wyroby przemysłu elektromaszynowego | Wyroby przemysłu chemicznego |
| Wyroby przemysłu chemicznego | Wyroby metalurgiczne |
| Wyroby metalurgiczne | Artykuły rolno-spożywcze |
W Turcji działa grupa około 60 inwestorów z Polski. Ich aktywność jest przede wszystkim skupiona w sektorach, takich jak handel, turystyka, górnictwo, energetyka i usługi związane z nieruchomościami. Wartość zainwestowanego przez nich kapitału wynosi około 8 miliardów dolarów amerykańskich. Wartości inwestycji tureckich w Polsce przewyższają 200 miliardów dolarów amerykańskich i koncentrują się głównie w sektorze handlowym, budowlanym, tekstylnym oraz usługach związanych z nieruchomościami[4].
Dobrymi przykładami jak tureckie firmy angażują się w przebudowanie Polski jest ich zaangażowanie w różne przetargi między innymi:
- Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział Lublin (dalej GDDKiA) ogłosiła, że oferta tureckiej firmy Kolin İnşaat Turizm Sanayi Ve Ticaret o wartości około 822,4 mln zł została wybrana jako najkorzystniejsza w przetargu na zaprojektowanie i budowę odcinka Zamość Południe przetarg odbył się w roku 2022[5];
- Zarząd Morskiego Portu Gdańsk (ZMPG) rozpakował oferty dotyczące znacznej inwestycji w przebudowę Nabrzeża Wiślanego. Spośród sześciu przedstawionych ofert najniższą, wynoszącą 340 mln zł, złożyło konsorcjum firm, w skład którego wchodzi GAP Insaat Yatirim z Turcji, Sine Midas Stroy z Kazachstanu oraz Fabe Polska, również związana z biznesem w Azji[6];
- Projekt i budowa drogi ekspresowej S19 między Lutczą a Domaradzem ma przewidywany koszt przekraczający 1,4 mld zł. GDDKiA ogłosiła wyniki przetargu na ten odcinek drogi, obejmujący blisko kilometrowy tunel. Zwycięzcą okazała się turecka firma Kolin, prezentując ofertę o wartości 1,416 mld zł, co stanowi drugą pod względem kosztów propozycję. Mimo że konsorcjum pod przewodnictwem Mirbuda złożyło tańszą ofertę (1,384 mld zł), została ona odrzucona ze względu na niezgodność z warunkami zamówienia. Aby wybrać ofertę uznawaną za najkorzystniejszą, inwestor będzie musiał dopłacić około 200 mln zł w porównaniu z pierwotnym budżetem[7].
Jak podaje Ministerstwo Rozwoju i Technologii „Wśród towarów o najwyższej wartości w polskim eksporcie do Turcji znajdują się m.in.: odpady i złom z żeliwa i stali (6,8%), ciągniki (5,3%), silniki spalinowe (4,8%), maszyny żniwne (4,4%), części i akcesoria do samochodów (4,0%), samochody osobowe (3,7%), nowe opony pneumatyczne z kauczuku (3,1%), środki czystości (3,0%), aparatura odbiorcza dla telewizji; monitory, projektory video (2,3%), urządzenia filtrujące, wirówki, suszarki (2,3%)”. Natomiast wśród towarów importowanych z Turcji możemy znaleźć odzież (9,6%), samochody osobowe (9%), ciągniki (6,4%), części i akcesoria samochodowe (4,4%), artykuły z dzianiny (2,6%), samochody ciężarowe (2,2%), sztaby, pręty i kształtowniki z aluminium (1,4%)[8].
Kapitałem tureckim jaki możemy znaleźć w Polsce są największe tureckie firmy wśród nich między innymi Koç Holding (nazwa podmiotu w Polsce BEKO Polska) z sektora AGD, Mesa Mesken A.S (nazwa podmiotu w Polsce Euro Power Centrum Sp. z o.o.) mieszczącego się w gminie Raszyn z sektora nieruchomości, Polimer Kauçuk Sanayi Ve Pazarlama A. (nazwa podmiotu w Polsce Niff Rubber Industry sp. z o.o.) zajmująca się produkcją kauczuku i plastiku, Yenigun Construction Industry and Commerce Inc. nazwa podmiotu w Polsce Yenigun Polska Sp. z o.o z sektora budownictwo. Kiedy spojrzymy, iż jest to zaledwie kilka firm, które są na rynku polskim dopiero wtedy zdajemy sobie sprawę w jakim stopniu kapitał firm tureckich bierze udział w partycypacji oraz wzroście gospodarczym Polski. Na co dzień spotkamy wielu z nas spotka się z produktami tych firm na co dzień nie zdając sobie nawet sprawy, iż to produkty tureckie. Turcja najczęściej kojarzy nam się z ciepłymi wakacjami, ale to także kraj ambitnych ludzi, których horyzont sięga dalej niż granicę ich własnych krajów.
Poniżej zostaną przytoczone najważniejsze dwustronne współprace między Turcją i Polską w zakresie współpracy gospodarczej:
- Rok 2014 był dla polsko-tureckich stosunków rokiem jubileuszowym. Obchodzono wówczas 600-lecie nawiązania stosunków dyplomatycznych między Polska a Turcją. Jubileusz stanowił okazję do wzmocnienia i rozwoju relacji dwustronnych czego wyrazem były misje gospodarcze przedsiębiorców podczas wizyty w Turcji Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego (marzec 2014), Wicepremiera, Ministra Gospodarki Janusza Piechocińskiego (czerwiec 2014) oraz Ministra Spraw Zagranicznych Grzegorza Schetyny (marzec 2015);
- W sierpniu 2016 r. wizytę w Warszawie złożył Elvan Lütfi, Minister Rozwoju Republiki Turcji, który spotkał się z Jerzym Kwiecińskim, Sekretarzem Stanu w Ministerstwie Rozwoju;
- 17 października 2017 r. gościł w Warszawie Prezydent Turcji Recep Tayyip Erdoğan. Z okazji tej wizyty odbyło się Polsko-Tureckie Forum Gospodarcze z udziałem ok. 300 przedsiębiorców z Polski i Turcji;
- 7 marca 2019 r. odbyły się IV polsko-tureckie konsultacje gospodarcze pod przewodnictwem Minister Jadwigi Emilewicz i Ruhsar Pekcan, Minister Handlu Republiki Turcji;
- 18 czerwca 2021 r. w Warszawie odbyło się spotkanie Wicepremiera, Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii Jarosława Gowina z Ministrem Handlu Turcji Mehmetem Muşem;
- 12 września 2022 r. w Ankarze odbyły się polsko-tureckie konsultacje gospodarcze pod przewodnictwem Ministra Waldemara Budy i Ministra Handlu Turcji Mehmetem Muşa.
Jak pokazuje historia relacje polsko-tureckie są relacjami dobrymi – więcej o tych relacjach możesz dowiedzieć się na stronie instytutu w zakładce raporty bądź wejść poprzez podpięty link na dole[9].
Podsumowując, analiza bilansu handlowego między Turcją a Polską ukazuje nie tylko ekonomiczne zawiłości, lecz również głębsze współzależności kulturowe, polityczne i innowacyjne między tymi dwoma dynamicznymi krajami. Bilans handlowy, będący lustrem gospodarczym, odsłania nie tylko ilości eksportowanych i importowanych dóbr, ale również ukazuje wzorce rozwoju, współpracy oraz wpływ decyzji polityki gospodarczej. Wartość obrotu handlowego, choć liczbowa, odzwierciedla nie tylko preferencje rynkowe, ale również sygnalizuje globalne znaczenie tych relacji. Przykłady inwestycji i udziału firm w projektach infrastrukturalnych ilustrują praktyczne aspekty współpracy, a historia jubileuszu 600-lecia stosunków dyplomatycznych podkreśla trwałość tych relacji. Polsko-tureckie stosunki gospodarcze ukazują się jako wzajemnie korzystne, kształtując nie tylko oblicze globalnej gospodarki, ale także wpływając na rozwój i codzienne życie obywateli obu krajów.
[1] https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Glossary:Trade_balance/pl (dostęp: 11.11.2023)
[2]https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5515/9/16/1/rocznik_statystyczny_handlu_zagranicznego_2022.pdf (dostęp: 03.11.2023)
[3] https://kuke.com.pl/rynki-swiatowe/gospodarka-turcji (dostęp: 03.11.2023)
[4] https://wig.waw.pl/wspolpraca-gospodarcza-polska-turcja/ (dostęp: 03.11.2023)
[5] https://www.wnp.pl/budownictwo/turecka-firma-wygrala-przetarg-na-odcinek-drogi-s17,615243.html (dostęp: 11.11.2023)
[6] https://trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/7,35612,29887930,czy-konsorcjum-firm-z-turcji-i-kazachstanu-wygra-wielki-przetarg.html (dostęp: 11.11.2023)
[7] https://www.rynekinfrastruktury.pl/wiadomosci/drogi-i-autostrady/kolin-wygral-przetarg-na-s19-lutcza--domaradz-88458.html (dostęp: 11.11.2023)
[8] https://www.gov.pl/attachment/021b324d-a723-49c0-9847-82d900576e49 (dostęp: 03.11.2023)
[9] https://instytutbadannadturcja.com/raporty/ksztaltowanie-sie-wspolczesnych-relacji-polsko-tureckich/ (dostęp: 11.11.2023)