Będąc w Turcji warto odwiedzić ogrody zoologiczne, w szczególności te w Bursie, Izmirze, Gaziantepie, Kayseri, Eskişehir czy Tarsus. Dla wielu osób szokujące jest, iż stolica – Ankara – nie ma ogrodu zoologicznego. Warto wiedzieć, że kiedyś takowy istniał i cieszył się ogromną popularnością, gdyż codziennie odwiedzało go ok. 500 osób ze stolicy i okolic. Można pomyśleć, że dawne zoo to przeszłość, jednak w pewnym stopniu dalej istnieje, lecz w innej formie. Czy chcą Państwo dowiedzieć się w jakiej?
Plakat przedstawiający Ogród Zoologiczny Farmy Leśnej Ataturka, źródło: Nevzad Tüzdil (der.), Orman Çifliği Hayvanat Bahçesi, Ankara: Ankara Basımevi, 1940
Niedaleko kompleksu prezydenckiego znajduje się Farma Leśna Atatürka (tur. AOÇ - Atatürk Orman Çiftliği) i tam właśnie 29 października 1940 roku otwarto Ogród Zoologiczny Farmy Leśnej. Według niektórych źródeł, możemy dowiedzieć się, że w 1933 roku otwarto miniaturowy ogród zoologiczny, będący poprzednikiem tego nowszego. W pierwszym ogrodzie znajdowały się m. in. wilki, szakale, lisy, niedźwiedzie, świnie, skunksy i wigglery, które były uważane wówczas za „szkodliwe dla rolnictwa i społeczeństwa”. Zoo cieszyło się wówczas sporym zainteresowaniem, a zwiedzający nie mogli już się pomieścić w starym ogrodzie, zwłaszcza w niedziele i święta. Muhlis Erkmen, który był wówczas ministrem rolnictwa, poinformował obywateli o planach stworzenia nowego Ogrodu Zoologicznego Farmy Leśnej Atatürka. Czemu nadano imię Atatürka? Według niektórych źródeł, to właśnie Mustafa Kemal Atatürk wskazał miejsce i stwierdził, że to właśnie tam powinno powstać nowoczesne zoo. Nie wiemy jednak czy to prawda. Wiemy natomiast, że tak oto w 1940roku otwarto nowe zoo.
Zdjęcia archiwalne z ogrodu zoologicznego; po lewej mieszkańcy wsi przynoszą kamienie potrzebne do budowy zoo; po prawej zwykłe zdjęcie, możliwe, że z budowy ogrodu; źródło: Nevzad Tüzdil (der.), Orman Çifliği Hayvanat Bahçesi, s. 18
Obraz ogrodu zoologicznego zmieniał się na przestrzeni lat. W pierwszej broszurze z 1940 roku, zoo miało pełnić funkcję typowo naukowo-dydaktyczną, natomiast w tej z 1953 roku, na pierwszy plan wysunięto funkcje ekonomiczne. Zoo stało się obciążeniem finansowym, dlatego wraz ze zmianami politycznymi obiekty i instytucje kulturalne zaczęły funkcjonować w obszarze turystyki. Do zoo zaczęto sprowadzać bardziej egzotyczne zwierzęta z Bułgarii, Egiptu czy Indii, a wszystko po to, by przyciągnąć więcej gości. W latach 1950 i 1951 sprowadzono słonie i pantery, w 1953 roku w zoo zamieszkały tygrysy, strusie, flamingi, małpy, jadowite węże, papugi, pawie zielone, gazele, a nawet słoniątko. Zoo zaczęło się rozrastać. W 1997 roku, dyrektor ogrodu zoologicznego Nadir Şahin stwierdził, że w ciągu ostatnich pięciu lat placówka została dwukrotnie powiększona. Rozbudowano wówczas schroniska dla zwierząt i planowano w przyszłości sprowadzić nowe zwierzęta. W 2005 roku poinformowano o rozpoczęciu budowy tunelu akwarium, które miało się stać „pierwszym w Turcji i największym akwarium tunelowym w Europie”. Niestety, mimo wielu obietnic, tunel nigdy nie został otwarty.
Zdjęcia archiwalne z ogrodu zoologicznego; po lewej zdjęcie stawu z ptakami, widok z bufetu; po prawej zdjęcie przedstawiające przywiezienie nowych drapieżnych ssaków do nowo wybudowanych wybiegów; źródło: Nevzad Tüzdil (der.), Orman Çifliği Hayvanat Bahçesi, s. 21
Duże zmiany pojawiają się wraz z czerwcem 2006 roku. Właśnie wtedy prawa użytkowania ogrodu zoologicznego zostały przeniesione na gminę metropolitalną Ankara (tur. ABB - Ankara Büyükşehir Belediyesi) na okres do dziesięciu lat, jednocześnie prawo do użytkowania terenu mogło zostać przydzielone osobom trzecim przez gminę. 25 maja 2011 roku podpisano protokół pomiędzy Dyrekcją Farmy Leśnej Atatürka a Gminą Metropolitalną Ankara, a 19 października użytkowanie zoo zostało przeniesione na rzecz gminy metropolitalnej. W tym właśnie okresie widać jak polityka rozwijała się równocześnie z historią ankarskiego zoo. Właśnie wtedy pojawiły się rozmowy o stworzeniu „parku tematycznego”. By jak najszybciej uatrakcyjnić ogród zoologiczny, uruchomiono nowoczesny projekt pod przewodnictwem gminy metropolitalnej. Miały pojawić się nowe i bardziej różnorodne gatunki zwierząt, a także nowe obiekty i atrakcje jak safari, szpital dla zwierząt, akwarium w tunelu. Zoo miało być miejscem, w którym mieszkańcy Bliskiego Wschodu mogli byli zobaczyć zwierzęta zimnolubne jak pingwiny czy niedźwiedzie polarne. Miało to być największe zoo w regionie…
Na nadzwyczajnym posiedzeniu zgromadzenia Gminy Metropolitalnej Ankara we wrześniu 2012 roku, ówczesny burmistrz Ankary z Partii Sprawiedliwości i Rozwoju (tur. AKP - Adalet ve Kalkınma Partisi), Melih Gökçek, powiedział, że do zoo przyjadą turyści z całej Turcji i zza granicy. Według niego, ogród zoologiczny i park tematyczny miały być największym czynnikiem stymulującym turystykę w Ankarze. Park tematyczny, którego budowa rozpoczęła się w czerwcu 2013 roku nazwano Ankapark. W tym samym czasie na sprzedaż wystawione zostały zwierzęta z Ogrodu Zoologicznego Farmy Leśnej Atatürka. Podczas sprzedaży pojawiły się niewielkie problemy, ale ostatecznie stwierdzono, że w zoo miało mieszkać „214 zwierząt czystych ras”. Po opublikowaniu listy sprzedaży, 26 sierpnia 2013 roku, Ogród Zoologiczny Farmy Leśnej Atatürka zostało zamknięte bez informowania opinii publicznej i podania konkretnych powodów. Po czasie okazało się, że przyczyną zamknięcia były prace konserwacyjne, które miały trwać przez krótki czas. W wiadomości z listopada 2013 roku dowiadujemy się, że zwierzęta zostały wysłane do ogrodów zoologicznych w Kayseri, Gaziantepie i Izmirze zrzeszonych przez firmę Sincan Pets. Istnieją również przesłanki, że niektóre zwierzęta zostały zakupione przez osoby prywatne powiązane z rządem.
W 2016 roku poinformowano opinię publiczną o tym, że nowe zoo powstanie i będzie najbardziej wszechstronnym z największą ilością zwierząt w całym kraju. Nowe zoo miało także sprowadzić turystów z Bliskiego Wschodu. Niestety, mimo zapowiedzi AKP, budowa nie rozpoczęła się… Zamknięcie zoo stało się symbolem zniszczenia świeckiej i kemalistowskiej republiki, a cały proces dookoła okazał się pełnym łamania praw własności i niszczenia terenów zielonych, a obszar niedaleko Kompleksu Prezydenckiego stał się polem walki korupcyjnej. Niestety, nikt nie zadbał o prawa pozostałych zwierząt mieszkających w zoo…
Zmiany mogły pojawić się w 2019 roku wraz z przejęciem władzy w Ankarze przez Mansur Yavaşa z Republikańskiej Partii Ludowej (tur. CHP – Cumhuriyet Halk Partisi). Wybudowany park tematyczny zbankrutował, dlatego został zamknięty w 2020 roku, a kierownictwo zostało przekazane pod ówczesnego burmistrza Ankary. W ciągu pierwszych kilku lat władzy CHP w Ankarze, na światło dzienne wyszły korupcje i grabieże nieczynnego parku, który stał się przedmiotem dyskusji polityków. Gmina przeprowadziła internetową ankietę, w której zapytano mieszkańców o przyszłość parku tematycznego. Propozycja ponownego założenia ogrodu zoologicznego stanowiła drugą najchętniej wybieraną przez uczestników ankiety formą wykorzystania zamkniętej przestrzeni. Gmina metropolitalna rozpoczęła na tamtym obszarze działania w zakresie czyszczenia.
Wejście do Cyfrowego Ogrodu Zoologicznego, po lewej darmowa woda i herbata. (zdjęcie autorki)
I tak oto 3 lutego 2024 roku otwarto zoo bez zwierząt. Wyjątkowy na skalę światową cyfrowy ogród zoologiczny, w którym można zobaczyć zwierzęta dzięki najnowocześniejszym technologiom. Przygotowany przez Departament Kontroli i Ochrony Środowiska, Cyfrowy Ogród Zoologiczny (tur. Dijital Hayvanat Bahçesi) to jeden z projektów, który ma za zadanie uczynić Ankarę stolicą technologii.
Burmistrz Ankary, Mansur Yavaş, w mediach społecznościowych poinformował opinię publiczną, że nowo otwarty cyfrowy ogród zoologiczny „jest wyjątkowy nie tylko na świecie, ale także oraz dla nas, gdyż jest w wyjątkowym dla nas miejscu – tam, gdzie kiedyś znajdowało się stare zoo na Farmie Leśnej Atatürka”. Obiekt znajduje się na zadaszonej powierzchni 5000 m2. Zastosowano najnowocześniejsze technologie: rozdzielczość 8K3D, czyli najwyższej jaką stosuje się obecnie w telewizji i kinach, która zapewnia 6 razy większą głębię niż 4K. Zastosowano także systemy „Hyper 3D” wyposażone w technologię laserową, systemy „Mixed Reality”, które nie ulegają utracie obrazu nawet w najjaśniejszym otoczeniu, ekrany OLED zapewniające rozdzielczość 8K i ultrawysoki kontrast, LED Ekrany 3D mające możliwość wyświetlania powierzchni 1 m2. Ankara stała się także czwartym miastem na świecie, zaraz po Los Angeles, Bari i Helsinkach, w którym testuje się innowacyjne na całym świecie „AR Cloud Technology Systems”.
Zdjęcia z cyfrowego ogrodu zoologicznego; po lewej niewielka część normalnej wystawy; po prawej tygrys na wystawie 3D, do której wymagane są okulary. (zdjęcie autorki)
W cyfrowym zoo znajduje się ponad 150 gatunków zwierząt, w tym także wymarłe zwierzęta. W ciągu pięciu dni, placówkę odwiedziło tysiące mieszkańców stolicy co zdecydowanie przełoży się na dalszy rozwój tego miejsca.
Na koniec chciałabym podzielić się swoimi doświadczeniami. Po przyjeździe należy okazać swój kod QR, w którym są informacje na temat naszej rezerwacji. Zaraz przy wejściu jest pomieszczenie, do którego trzeba zarezerwować okulary do wirtualnej rzeczywistości. Nasze imię zostanie zapisane i po kilkunastu lub kilkudziesięciu minutach możemy je odebrać i cieszyć się z podróży kilka milionów lat wstecz. W tym niewielkim pomieszczeniu możemy zobaczyć dinozaury, które do nas podchodzą, niektóre nawet szukają interakcji z nami. Krótkie, ale bardzo ciekawe doświadczenie – zwłaszcza dla osób, które w ogóle się z nim nie zetknęły. Niestety, ale jest to jedyna atrakcja zamknięta dla małych dzieci.
Autobus, do którego się wsiada i przenosi miliony lat wstecz, oglądając spacerujące, biegające i latające dinozaury. (zdjęcie autorki)
Potem kierujemy się do korytarzy, w których możemy obserwować i usłyszeć różne zwierzęta mieszkające na różnych kontynentach. Po opisach, które przedstawiłam wcześniej, mogę stwierdzić, że wystawa robi wrażenie. Jakość obrazu jest niezwykle wysoka, jednak niestety nie udało się zachować proporcji wystawianych zwierząt. Również pokazane są one w sposób chaotyczny – zwierzęta hodowlane obok dzikich, mieszkańcy Azji obok mieszkańców Afryki itd. W tradycyjnym zoo zwykle próbuje się pogrupować wybiegi ze względu na pochodzenie lub pokrewieństwo zwierząt - tutaj tego według mnie zabrakło.
Zdjęcia atrakcji w Cyfrowym Ogrodzie Zoologicznym; po lewej wystawa zwierząt wodnych; po prawej pomieszczenie, w którym za pomocą technologii VR mamy okazję doświadczyć świata, po którym spacerowały dinozaury. (zdjęcie autorki)
Po jakimś czasie dochodzimy do wystawy, w której dostajemy okulary 3D, dzięki którym możemy jeszcze lepiej doświadczyć bliskości cyfrowych zwierząt. Tutaj zwierzęta zbliżają się do nas, chcą interakcji z nami. W tej części wystawy pokazane są głównie zwierzęta morskie, ale nie tylko. Według mnie ta atrakcja naprawdę robi wrażenie, zwłaszcza na dzieciach.
Spacerując po obiekcie dochodzimy do kolejnej atrakcji, czyli do safari, gdzie wsiadamy do autobusu i przenosimy się miliony lat wstecz do ery dinozaurów. Atrakcja ta jest ciekawym dodatkiem do całego projektu. Po raz kolejny, dzieci były nią zafascynowane. Niestety, ale osoby z chorobą lokomocyjną powinny nieco uważać.
Przejście całości zajmuje około godziny czasu. Na sam koniec chciałabym podać kilka praktycznych informacji. Cyfrowy Ogród Zoologiczny zlokalizowany jest obok zamkniętego parku tematycznego Ankapark.
Dojazd
Bilety
Bilety można zarezerwować na stronie https://ankaradhb.com/, na luty 2024 wejście do cyfrowego zoo jest darmowe.
Dodatkowe informacje
Wizytę w Cyfrowym Ogrodzie Zoologicznym można połączyć ze zwiedzaniem Kompleksu Prezydenckiego, w którym znajdują się Narodowy Meczet Beştepe (tur. Beştepe Millet Camii), Prezydencka Biblioteka Narodowa (tur. Cumhurbaşkanlığı Millet Kütuphanesi) oraz Muzeum Demokracji 15 Lipca (tur. 15 Temmuz Demokrasi Müzesi).
Cyfrowy Ogród Zoologiczny jest zdecydowanie innowacyjnym pomysłem. Mimo moich kilku negatywnych uwag, uważam, że miejsce jest godne odwiedzenia – zwłaszcza gdy podróżujemy z dziećmi. W ogrodzie można wystawiać „żywe” stworzenia bez zabierania ich z naturalnego środowiska i zamykania w klatkach, a wszelkie zmiany są łatwe w realizacji (z łatwością można wystawić inne zwierzęta lub całkowicie zmienić koncept). Jest to także miejsce, w którym dzieci mogą poznać świat dookoła nich i to w sposób moralny. Osobiście nadal preferuję tradycyjne ogrody zoologiczne, jednak biorąc pod uwagę zmiany technologiczne, podejście do ochrony środowiska naturalnego a także rosnące koszty utrzymania zwierząt, cyfrowe ogrody zoologiczne mogą stać się coraz powszechniejsze.
Bibliografia
http://saltonline.org/tr/2597/kafesin-iki-tarafi-ataturk-orman-ciftligi-hayvanat-bahcesinin-hafizasi
https://www.sozcu.com.tr/ankaradaki-hayvanlara-ne-oldu-wp865306
