Z biegiem czasu Partia Demokratyczna stała się obiektem krytyki, zarówno ze strony CHP, jak i reszty społeczeństwa. Partia rządząca zdecydowała się wprowadzić cenzurę w radiu i prasie. Kilku wydawców prasy trafiło nawet do więzienia za wyrażanie negatywnego stosunku do posunięć władzy. Ich polityka zaczęła być sprzeczna ze sloganami wyborczymi, które promowali podczas swojej kampanii wyborczej, bowiem mieli stać na straży wolności słowa i swobód politycznych. Wspomniane działania doprowadziły do rozłamu, w wyniku którego z partii wystąpiło 19 deputowanych, którzy utworzyli Partię Wolności[1]. Sytuację tę wykorzystało CHP, które utworzyło koalicję wraz z Partią Wolności oraz Partią Narodu. Dzięki temu sojuszowi, koalicji udało się wygrać wybory w 1957 roku, przy jednoczesnej porażce DP, która nie przekroczyła progu 50 procent. Był to duży sukces dla CHP, która zdobyła 173 mandaty. CHP zawdzięczała swoje zwycięstwo w wyborach polityce partii w latach 50., działali oni w imię praw człowieka, wolności oraz demokracji. W 1959 roku opublikowała „Deklarację pierwszych celów”, która odwoływała się do wcześniej wspomnianych wartości. Do głównych celów deklaracji zaliczano: zniesienie antydemokratycznych praw, zmianę Konstytucji w imię zasad suwerenności ludu, sprawiedliwości społecznej, rządów prawa i bezpieczeństwa socjalnego, władza ustawodawcza miała sprawować kontrolę nad władzą wykonawczą, powołany został Senat, a kontrola sądowa objęła wszystkie akty administracyjne. Obietnice CHP zawarte w Deklaracji Pierwszych Celów zostały w znacznym stopniu zrealizowane dzięki konstytucji z 1961 roku[2]. Walka polityczna między CHP a DP stawała się coraz bardziej zacięta, wiosną 1960 roku İsmet İnönü zorganizował wiec, podczas którego został zaatakowany przez sympatyków Partii Demokratycznej. Do konfliktu wciągnięto również wojsko, które na rozkaz władz zatrzymało w 1960 roku byłego prezydenta, który jechał na wiec polityczny. Powyższe wydarzenia spotkały się z krytyką ze strony szefa sztabu generalnego armii Cemala Gürsela, który 3 maja 1960 roku zaprotestował przeciwko wciąganiu sił armii do walki politycznej. Gürsel. apelował również o wprowadzenie nowych reform politycznych oraz rezygnacji prezydenta ze stanowiska. Tak też się nie stało, prezydent postanowił pozostać na swoim stanowisku. W związku z sytuacją w państwie 27 maja 1960 roku doszło do puczu wojskowego, podczas którego wojsko opuściło koszary i wkroczyło instytucji państwowych w Ankarze i Stambule. Podczas puczu aresztowano aparat rządzący. Wojsko tłumaczyło swoje działania jawnym łamaniem konstytucji przez partię rządzącą oraz prześladowaniem opozycji, które rozbijało jedność narodu i wykorzystywaniem aparatu państwowego do osobistych celów partii[3]. Po objęciu władzy przez wojskowych uchwalono nową konstytucję 26 maja 1961 roku, która wprowadziła instytucję Senatu, który wspólnie z drugą izbą parlamentu wybierał prezydenta na siedmioletnią kadencję. 25 października 1961 roku odbyły się pierwsze wybory, podczas których CHP zdobyła 173 mandaty, jednak ich ilość nie była wystarczająca do zdobycia większości miejsc w Wielkim Zgromadzeniu Narodowym Turcji. Wojskowi wyrazili zgodę na formację nowej partii, którą była Partia Sprawiedliwości (Adalet Partisi, AP). Była to druga zwycięska partia, która zdobyła w wyborach 158 mandatów. Na jej czele stał generał Ragıp Gümüşpala. Wygrane partie utworzyły rząd koalicyjny w 1962 roku, premierem został ponownie İsmet İnönü a prezydentem generał Gürsel. Działania CHP w latach 60. skupiały się na prowadzeniu polityki porozumienia narodowego oraz stworzenia dialogu między głównymi siłami politycznymi w państwie. W tym celu partia pozostawała w ścisłych stosunkach z wojskiem. Jego decyzjom sprzyjał interes państwa oraz wprowadzenie całkowitej demokracji. Doprowadziła do przywrócenia praw politycznych byłym członkom DP oraz amnestii, dzięki której opuścili więzienia. Istotną rolę odegrał wzrost gospodarczy, który rozpoczął się już w latach 50., dzięki niemu wprowadzono zmiany w zakresie rolnictwa, a to z kolei otworzyło rynek pracy dla chłopów. Jego efektem była migracja z wsi do miast. Dokonywano również prób industrializacji państwa, budowano zakłady przemysłowe, które zrzeszały coraz to większe masy ludzi. Pojawienie się klasy robotniczej doprowadziło do zmian ustrojowych. Rząd wprowadził szereg nowych praw stworzonych dla nowej warstwy społeczeństwa. Zagwarantowano prawo do strajku, wolność zrzeszania się, gospodarkę planowaną. Wraz z kręgami intelektualnymi pracowano nad nowymi prawami i kierunkiem polityki społecznej. CHP zależało na stworzeniu państwa opiekuńczego, które stałoby na straży równości i sprawiedliwości społecznej. Niestety idealistyczne podejście premiera nie sprawdziło się w praktyce, bowiem w 1962 doszło do rozpadu koalicji z Partią Sprawiedliwości. İnönü zdecydował się na koalicję z dwoma mniejszymi ugrupowaniami, co finalnie doprowadziło do utworzenia w 1965 roku rządu mniejszościowego. Poważnym problemem w tamtym czasie okazała się sprawa Cypru, społeczeństwo zarzucało premierowi bezczynność w sprawie cypryjskich Turków, spowodowane wpływem USA[4]. Niezadowolenie społeczne przełożyło się na głosowanie w sprawie poparcia projektu budżetowego w 1965 roku, rząd nie otrzymał poparcia, a to skłoniło İnönü do dymisji. Partia Sprawiedliwości sprawowała władzę w republice w latach 1965-1969. Ten okres przyniósł zmiany ideologiczne i strukturalne w Republikańskiej Partii Ludowej. W samej strukturze partii debatowano nad reprezentowanym programem ideologicznym. Niektórzy członkowie zarzucali İnönü komunistyczny, ateistyczny a nawet antykemalistyczny charakter działań i zdecydowali się opuścić szeregi partii. Zaistniały spór doprowadził do przejęcia przywództwa nad partią przez ówczesnego sekretarza generalnego Bülenta Ecevita. CHP za jego czasów miała charakter partii socjaldemokratycznej, skupionej wokół gospodarki oraz dobrobytowi społeczeństwa. W tamtym czasie cieszyła się dużym poparciem klasy robotniczej i dostosowywała swój program właśnie pod tę grupę. CHP starało się również o głosy chłopów, którzy wspierali Partię Sprawiedliwości. Zaczęto wznosić hasła „ziemia dla rolnika, woda dla użytkownika”, mówiące o potrzebie przeprowadzenia reformy rolnej, dzięki czemu partia zyskała uwagę ludności wiejskiej.
[1] Zdanowski 2010, str. 159.
[2] Oficjalna strona CHP
[3] “Historia Bliskiego i Dalekiego Wschodu w XX wieku” Jerzy Zdanowski Ossolineum str. 159 - 160.
[4] Cypr niegdyś wchodzący w granice Imperium Osmańskiego, był miejscem powszechnej migracji tureckiej. W 1950 roku Turcy stanowili około 18% ludności wyspy. W tamtym czasie na terenie Cypru prężnie działał ruch niepodległościowy, który ostatecznie doprowadził do uzyskania niepodległości w 1960 roku. Porozumienie na podstawie którego powstał Cypr, gwarantowało równe prawa Greków i Turków zamieszkujących wyspę. Trudności pojawiły się w 1964 roku, kiedy to prezydent państwa arcybiskup Makarios postanowił wprowadzić do konstytucji poprawki, na podstawie których wiceprezydent reprezentujący Turków nie będzie miał prawa do wetowania projektów ustaw. Chodziło tu o ograniczenie praw politycznych ludności tureckiej. Sytuacja na Cyprze doprowadziła do krwawych starć między obywatelami.
