Rządy DP przez kolejne dziesięciolecie doprowadzają do znacznego i dynamicznego zbliżenia Turcji z państwami Zachodu. Zaledwie dwa miesiące po przejęciu władzy rząd, za zgodą parlamentu podjął decyzję o wysłaniu do Korei tureckich żołnierzy. To, jak inne działania - m.in. w domenie gospodarki - otworzyły Turcji drogę do NATO. W lutym 1952 roku Turcja, wraz z Grecją dołączyły do NATO.  Dwa lata później, w 1954 roku, Turcja i USA podpisały umowę o wspólnym użytkowaniu bazy lotniczej İncirlik, wokół której w roku 2016 będzie miał miejsce jeden z kryzysów w relacjach amerykańsko-tureckich^[1].

W roku 1960 miał miejsce w Turcji pucz wojskowy. Stojąca na straży zasad kemalizmu armia postanowiła usunąć kierownictwo DP (samą partię zdelegalizowano), a ówczesnego premiera Adnana Menderesa skazano na karę śmierci i powieszono. Kolejne lata w tureckiej polityce zagranicznej i jej relacjami ze Stanami Zjednoczonymi naznaczone były konfliktami. W ramach kryzysu kubańskiego w 1962 roku, USA usunęło, rozmieszone 2 lata wcześniej, pociski balistyczne, co Turcja uznała za ingerencję w jej politykę bezpieczeństwa^[2]. Kolejnym rozłamem była turecka inwazja na Cypr w roku 1974. W odpowiedzi na nią USA nałożyły na Turcję embargo obejmujące eksport wyposażenia wojskowego^[3]. Tureckie problemy w polityce zagranicznej współgrały z problemami wewnętrznymi. W 1965 roku do władzy dochodzi Süleyman Demirel z Partii Sprawiedliwości (PS), sukcesorki DP, który w 1971 roku zostanie zmuszony do ustąpienia ze stanowiska premiera, a w 1980 roku jego rządy zakończą się kolejnym puczem wojskowym. Lata 70. to również okres, w którym powstaje i rozwija się Partia Pracujących Kurdystanu (PKK) pod przywództwem Abdullaha Öcalana. Jako remedium na wewnętrzne problemy na tureckiej scenie politycznej w 1983 roku - jako premier - pojawia się Turgut Özal z Partii Ojczyźnianej.

W zakresie polityki zagranicznej podejmuje on szereg decyzji mających na celu zbliżenie z Zachodem oraz znaczącą aktywizację tureckiej dyplomacji na arenie międzynarodowej. Działania podejmowane przez Özala spotkały się z akceptacją armii, objawiającej się zagrożeń wynikających z kurdyjskiego separatyzmu i ogólnej redefinicji pojmowania bezpieczeństwa, dotychczas objawiającego się jako wąski obszar suwerenności i integralności państwa^[4]. To za czasów Özala, w roku 1987, Turcja złożyła m.in. dokumenty akcesyjne do Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (obecnie UE). Przełom lat 80. i 90. charakteryzuje się jeszcze dwoma kluczowymi zjawiskami o dużym znaczeniu dla rozwoju tureckiej polityki zagranicznej. W 1991 roku doszło do rozpadu Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Zjawisko geopolitycznej próżni na obszarze byłego ZSRR i pojawienie się na mapach takich państw jak Azerbejdżan, Armenia, Gruzja, Turkmenistan i inne, otworzyło Turcji drogę do realizacji wzbierających na sile założeń polityki regionalnej, które określono mianem neoosmanizmu.

Neoosmanizm w swoich założeniach odnosił się do tego co osmańskie, a co mogłoby pomóc rozwiązać problemy wewnętrzne Turcji i zwiększyć jej rolę na arenie międzynarodowej. Poczynając od homogeniczności imperium, jako możliwe rozwiązanie koegzystencji Kurdów i Turków w jednym państwie. Ważnym czynnikiem miałaby być również rola wspólnoty religijnej. Oprócz rozwiązań ideowych w kwestii kurdyjskiej, Turcja zaczyna podejmować ówcześnie pierwsze znaczące kroki. W 1983 roku przeprowadza pierwszą operację na terenie północnego Iraku (w porozumieniu z rządem w Bagdadzie, należy pamiętać że lata 1980-1988 to okres wojny iracko-irańskiej). Po wybuchu I wojny w Zatoce Perskiej Turgut Özal popierał turecką interwencję w Iraku i dołączenie do koalicji, na co jednak nie zgodził się turecki parlament, do którego kompetencji należało podjęcie decyzji o wysłaniu sił zbrojnych^[5]. Zamiast tego wyrażono zgodę na korzystanie z wspominanej już wcześniej bazy lotniczej İncirlik^[6].

Pogląd ten (neoosmanizm) znacząco zyskał na znaczeniu po przejęciu władzy przez Partię Sprawiedliwości i Rozwoju w 2002 roku, a jego założenia można dostrzec i dziś w tureckiej polityce. Jako że zagadnienie neoosmanizmu całościowo jest dosyć obszerne - zainteresowanym polecam sięgnąć po przytaczaną tutaj wiele razy książkę Karola Wasilewskiego „Sen o Potędze. Neoosmanizm w polityce zagranicznej Republiki Turcji”, która w przestępny sposób opowiada o genezie tego zjawiska, jego starciu z tradycją republikańską, a także o tym w jaki sposób wpływa ona na poszczególne obszary tureckiej polityki wewnętrznej i zewnętrznej.

^[1] https://www.incirlik.af.mil/About-Us/Fact-Sheets/Display/Article/300814/incirlik-air-base-history/,  [dostęp: 10.11.2024]

^[2] K. W. Olszowska, K. Wasilewski: Turcja w NATO. Od zabiegów o członkostwo po zabiegi o uznanie., op. cit. s. 110-116.

^[3] Ibidem., s. 110-116,

^[4] K. Wasilewski, Sen o potędze: neoosmanizm w polityce zagranicznej Republiki Turcji,op. cit., s. 76-100

^[5] https://ctad.hacettepe.edu.tr/18_36/16.pdf ,[dostęp: 12.11.2024]

^[6] https://www.incirlik.af.mil/About-Us/Fact-Sheets/Display/Article/300814/incirlik-air-base-history/,     [dostęp: 10.11.2024]