Obraz lotniska w Kabulu oblegany przez tłumy Afgańczyków stała się jednym z najbardziej  wymownych wspomnieniem z 2021 roku. Pomimo tragedii ludności, polityka toczyła się  swoimi torami, część państw uznać można na „wielkich przegranych” wojny w Afganistanie,  ale byli też tacy, dla których nowa rzeczywistość układała się w sposób korzystny. Jednym z  graczy regionalnych, który chciał wykorzystać zaistniałą sytuację była Turcja. Prezydent  Recep Tayyip Erdoğan planował pomoc w wycofaniu się Amerykanów, aby z jednej strony  poprawić notowania swojego kraju wewnątrz Paktu Północnoatlantyckiego (NATO), a z  drugiej porozumieć się z Talibami i w ten sposób zwiększyć wymianę handlową oraz brać  udział w odbudowie kraju – a co się z tym wiąże czerpać korzyści ekonomiczne i  dyplomatyczne. Turcja prowadząc taką politykę miała dużo do zyskania ale również sporo do  stracenia. Ankara ponownie musiała balansować pomiędzy różnymi stronami  zainteresowanymi wpływami w regionie i szukać własnej drogi na zaspokajanie swoich  interesów. Tym bardziej, że graczy chętnych do podziału wpływów bo wycofujących się  Stanach Zjednoczonych było wielu. Warto jednak, szczególnie w kontekście ostatniej wizyty  Talibów w Turcji przyjrzeć się relacją turecko-afgańskim oraz kierunkom ich potencjalnego rozwoju. 

Turcja i Afganistan dwa kraje idące w stronę nowoczesności 

Relacje dyplomatyczne pomiędzy Imperium Osmańskim a Afganistanem zostały nawiązane w  drugiej połowie XIX wieku, gdy w 1877 roku sułtan Abülhamid II wysłał poselstwo do  Afganistanu w celu nawiązania sojuszu przeciwko Rosji¹. Taktycznie nie przyniosło to  większego rezultatu ale zaowocowało nawiązaniem relacji dyplomatycznych. W 1919 roku po  uzyskaniu niezależności od Brytyjczyków, król Afganistanu Emir Emanullah Han zwrócił się  do Mustafy Kemala z prośbą o pomoc w reorganizacji instytucji państwowych, ten w tym  samym roku wysłał swoich przedstawicieli do Afganistanu². W 1921 roku został podpisany  traktat sojusznicy na mocy, którego Mustafa Kemal miał wysłać do Afganistanu oficerów i  nauczycieli celem modernizacji kraju. Tym samym Afganistan stał się jednym z pierwszych krajów, które uznał de facto rząd kemalistów. Afgańskie kobiety miały nawet w geście  solidarności przekazywały biżuterię, aby wesprzeć wojska tureckie podczas wojny narodowo wyzwoleńczej (1919-1922)³.

Już po proklamowaniu republiki, Turcja pomogła opracować Afganistanowi pierwszą  konstytucję (która została przyjęta w 1923 roku i była po osmańskiej i irańskiej trzecią ustawą  zasadniczą w świecie muzułmańskim)⁴. Stosunki bilateralne między Turcją a Afganistanem  zostały wówczas określone jako strategiczne. Oficjalnie Afganistan był drugim po Związku  Radzieckim państwem, który uznał Republikę Turcji. Król Emanullah Han był również  pierwszą zagraniczną głową państwa, która przybyła do Turcji z oficjalną wizytą (w 1928  roku)⁵. Współpraca na płaszczyźnie wojskowej, naukowej i medycznej rozwijała się przez  następne lata. Po śmierci Mustafy Kemala w 1938 roku Afganistan jako jedyny kraj na znak  żałoby opuścił flagi do połowy masztu. Nawet Zimna Wojna i pozorne przejście do dwóch  różnych obozów nie przerwało współpracy, w dalszym ciągu Afgańscy studenci przyjeżdżali  studiować na tureckie uniwersytety a oficerowie do szkół wojskowych. Ambasada turecka w  Afganistanie działała nieprzerwanie zarówno po obaleniu króla w 1973 roku jak i po wycofaniu  się Armii Czerwonej w 1989 roku. 

Po wydarzeniach z 11 września 2001 roku Turcja potępiła ataki i zgłosiła gotowość do  uczestnictwa w antyterrorystycznej kolacji⁶. Przystąpiła do Międzynarodowych Sił Wsparcia  Bezpieczeństwa (ISAF), w ramach której zajmowała się szkoleniem i wyposażeniem  afgańskiej policji narodowej oraz pomagała logistycznie. Szkolenia afgańskich kadetów  odbywały się w Sivas i do 2018 roku przeszkolono 5.400 afgańskich kadetów policji, w tym  ponad 1.300 kandydatek⁷. Szacuje się, że do przejęcia władzy przez Talibów Turcja  przeszkoliła ok. 5.000 żołnierzy oraz 10.000 policjantów⁸. Co ciekawe jeśli zwrócić uwagę na  postrzeganie tureckich żołnierzy przez samych Afgańczyków to byli oni postrzegani w sposób  pozytywny, liczy się z kulturą i religią, którą zastali, znali ją i w pewnym stopniu dzielili,  dlatego łatwiej było im nie zrażać społeczeństwa. Nie brali oni również udziału w misjach  wojskowych przez co nie byli negatywnie postrzegani przez społeczeństwo⁹. 

Turcja miała również duże zasługi w odbudowie kraju oraz pomocy lokalnej ludności.  W trzech miastach (Kabulu, Heracie i Mazar-i Sharif) działała Turecka Agencja Koordynacji i  Współpracy (TIKA), która zaangażowana była w projekty odbudowy. W stolicy założyła swoje  biuro już w 2005 roku. Dzięki jej działaniu zbudowano ponad 100 szkół, udzielono pomoc  techniczną rolnikom w prowincji Herat, czy przyznano pomoc żywnościową w północnej  prowincji Faryab (granicząca z Turkmenistanem). Do tego 127 tureckich film budowało  projekty o łącznej wartości 6 miliardów dolarów. Według danych TIKA za pośrednictwem biur  dostarczono posiłki dla 3.300 rodzin w całym kraju a z kolacji iftarowej¹⁰ skorzystało 4.400 osób¹¹. Turecka agencja pomocowa zrealizowała również 20 projektów transportowych, w tym  23-kilometrową (14-milową) autostradę obywatelską i cztery mosty, zrealizowano łącznie 135  projektów wodnych i sanitarnych oraz 34 projekty w zakresie rolnictwa, hodowli zwierząt  gospodarskich i leśnictwa¹². 

W lipcu 2021 TIKA roku szkoliła afgańskich lekarzy do walki z pandemią COVID 19¹³. Najwięcej stypendiów na naukę w Turcji wpływa od obywateli Afganistanu oraz również  najczęściej wybierali turecki uniwersytety. W przeciągu 20 lat, absolwentami uczelni turecki  zostało ok. 4.000 Afgańczyków, na początku 2021 roku władze Turcji planowały nawet otworzyć Turecko-Afgański Uniwersytet Kobiet w Kabulu¹⁴. Wszystkie powyższe dane  wskazują, że Turcja była obecna w Afganistanie, udzielała potrzebnej pomocy i  modernizowała kraj co zostało dostrzeżona przez społeczeństwo ale również zaangażowanie  tureckich film w odbudowę kraju pozytywnie wpływało na turecką gospodarkę, która od 2018  roku boryka się z dużymi problemami. Tym bardziej, że większość projektów, w których brały  udział tureckie firmy finansowe były ze środków międzynarodowych m.in. Banku Światowego  czy Międzynarodowego Funduszu Odbudowy. Począwszy od 2002 roku, z kont Banku  Światowego do Afganistanu trafiło ponad 5,3 miliardów dolarów. Środki przeznaczono na  odbudowę i rozwój kraju¹⁵. Jeśli więc w odbudowie brały udział tureckie firmy to  automatycznie one również zarabiały, więc automatycznie pomagało to również rozwijać  turecką gospodarkę. Po zajęciu Kabulu przez Talibów Bank Światowy, Międzynarodowych  Fundusz Odbudowy a także Stanu Zjednoczone (zamroziły swój udział w Banku Centralnym  Afganistanu), co za tym idzie zagraniczne firmy, nawet te które współpracują z Talibami nie  mogą odbudowywać kraju do momentu aż jakiś podmiot zewnętrzny nie przeznaczy na ten cel  funduszy. 

Turcja – jeden z wygranych sytuacji w Afganistanie? 

Afganistan, a raczej zagadnienie ewakuowania amerykańskich żołnierzy oraz bezpiecznego  wycofania się po blisko 20 latach obecności w tym obszarze, stano się w pewnym momencie  jednym z ważniejszych zagadnień amerykańskiej polityki, do którego potrzebna była turecka  pomoc. Podczas szczytu NATO w Brukseli (14.06.2021) prezydenci: Turcji i USA – Recep  Tayyip Erdoğan i Joe Biden – rozmawiali w cztery oczy, Turcja zaproponowała osłabianie  wycofania amerykańskich żołnierzy oraz ochronę i obsługę międzynarodowego lotniska w 

Kabulu po wycofaniu sił amerykańskich oraz wciąż zaangażowanych tam sojuszników¹⁶. Była  to ważna karta przetargowa prezydenta Erdoğana, ponownie stał się on potrzebny Stanom  Zjednoczonym. W ten sposób mogli pokazać, że Turcja w dalszym ciągu była wiernym  sojusznikiem, który do tego był jedyną szansą na zachodnie stabilności w regionie. Umowa  między Ankarą a Waszyngtonem o przejęciu przez siły tureckie zwierzchności nad lotniskiem  wojskowym była bliska zawarcia, jednak wejście Talibów do miasta, czego się tak szybko nie  spodziewano pokrzyżowało te plany. Mimo to, głosy o tym, że Turcja to sojusznik, który stoi  przy USA w ciemnej godzinie pojawiły się już dzień po zajęciu Kabulu przez Talibów, gdy  siły tureckie pomagały amerykanom w opakowaniu chaosu na lotnisku¹⁷. 

Lotnisko w Kabulu było istotne m.in. dlatego, że można było w ten sposób kontrolować  odwrót żołnierzy NATO z Afganistanu, ale również dlatego, że tym szlakiem przewożone są  znaczne ilości światowego handlu opium (ok. 80 proc. światowych dostaw opium i heroiny  pochodzi z Afganistanu)¹⁸. Pomimo deklaracji ze strony Ankary Talibowie żądali wycofania  wojsk tureckich i deklarowali, że w innym wypadku potraktują ich jako okupantów. Jak  pokreślił rzecznik Talibów chcą oni dobrych relacji z Turcją ale nie chcą ich żołnierzy w swoim  kraju¹⁹. Przez pierwszych kilka dni deklaracje były sprzeczne co do tego czy Turcy ostatecznie  zostaną na lotnisku. Po przejęciu władzy przez Talibów strona turecka – wraz z katarską – została ostatecznie poproszona o pomoc w utrzymaniu lotniska. Zgodnie z umową  bezpieczeństwo miała tam zapewnić prywatna firma (a nie regularne wojsko)²⁰. Głównym  warunkiem Talibów było jednak uznanie ich rządu, ich głównym celem było uznanie na arenie  międzynarodowej. 

Ostatecznie siły tureckie rozpoczęły wycofywanie się z Afganistanu 25 sierpnia 2021  roku. Nieprzerwanie cały czas działa Ambasada Turcji, jednak większość personelu  dyplomatycznego została przetransportowana wraz z wojskiem. Już pierwszego dnia na  pokładzie wojskowych samolotów przetransportowano ponad 1000 osób²¹. Odwrót osłaniały  służby specjalne obecne na lotnisku, tureckie służby specjalne stacjonują również z  Islamabadzie na wypadek nieprzewidzianych wypadków. Nie zakończyło to jednak całkowicie  obecności tureckiej a jedynie zmieniło jej charakter. Na początku września poleciało do  Afganistanu kilkunastu techników, którzy pomagają Katarczykom w obsłudze lotnika,  ochrania ich również niewielki turecki oddział specjalny, który jednak pracuje w ubraniach  cywilnych. Na szerszą skalę sprawa pozostała otwarta, jeszcze w połowie września prezydent  Turcji deklarował, że nie ma jasnego porozumienia co do lotnika, gdyż warunkiem Ankary było utworzenie przez Talibów zróżnicowanego rządu oraz zadbania o prawa kobiet²². Dużo problemów nastarcza również zachowanie bezpieczeństwa w tej strefie, tym bardziej, że coraz  częściej dochodzi do wybuchów w rejonie samego Kabulu. Atak Państwa Islamskiego na  międzynarodowe lotnisko Hamid Karzai w Kabulu doprowadził do śmierci ok. 170 osób, a  ponad 200 zostało rannych²³. Udowodniło to, że w sytuacji niestabilności w kraju ochrona  lotniska – tym bardziej bez znacznych sił wojskowych – była bardzo trudna, jeśli nie  niemożliwa. Prezydent Erdoğan nie chciał ponosić wysokich kosztów finansowych oraz  osobowych takiej ochronny, gdyż nie przysporzyłoby mu to zwolenników w polityce  wewnętrznej, a takich poszukuje. Chodziło raczej o zrobienie spektakularnego posunięcia  niewielkim kosztem a w tak trudnych warunkach ochrona lotniska do takich nie należała. 

Afganistan w tureckiej polityce zagranicznej 

Odnalezienie się Turcji w nowej rzeczywistości było trudne, wymagało balansowania  pomiędzy stronami wpływów – co przez dziesięciolecia Turcja opanowała perfekcyjnie. Trzy  dni przed zajęciem Kabulu, 12 sierpnia 2021 roku prezydent Erdoğan odbył rozmowę z – byłym już – prezydentem Afganistanu Aszrafem Ghanim, w której zapewnił, że „Turcja nadal  będzie stać po strony przyjaznego i bratniego narodu afgańskiego”²⁴. Bardzo ważna w tym  kontekście była współpraca regionalna w tym przypadku z Pakistanem oraz Katarem, podczas  spotkania prezydentów Erdoğana i Alviego (15.08.) Turcja zobowiązała się, że zrobi wszystko,  aby ustabilizować sytuację w Afganistanie i będzie w tym względzie ściśle współpracować z  Pakistanem²⁵. W tym wypadku widoczna jest wyraźnie grupa współpracujących ze sobą  państw, ministrowie Kataru, Iranu, Pakistanu i Turcji obdywają szeregi rozmów dwustronnych  (a czasami szerszych) przed spotkaniami z przywódcami Talibów²⁶. Mimo tego, że Talibowie  żądali wycofania tureckich wojsk, to już dzień po zajęciu Kabulu, rzecznik Talibów Suhail  Shaheen w wywidzie dla tureckiej telewizji “AHABER” zapewnił, że zależy im na nawiązaniu  dobrych stosunków z Turcją²⁷. Ankara i Doha chciały odgrywać rolę mediatorów pomiędzy  światem zachodnim a Talibami i w ten sposób mieć znaczną rolę w polityce w tym regionie²⁸.  14 października do Ankary przyleciała oficjalna delegacja Talibów na czele z Emirhanem Muttakim pełniącym obowiązku ministra spraw zagranicznych w rządzie Talibów, spotkała się  m.in. z ministrem spraw zagranicznych Çavuşoğlu. Wcześniej byli oni w Katarze, rozmowy w  dwóch stolicach dotyczyły m.in. uznania międzynarodowego rządu Talibów, gdyż w przeciwnym wypadku Afganistanowi grozi jeszcze większa destabilizacja gospodarki a co się  z tym wiąże nasilona migracja²⁹. 

Obecność w Afganistanie nie jest jedynie balansowaniem Turcji na linii NATO– Talibowie, ale tak naparwdę stał się to kolejny rejon spotkania się – nie zawsze zbieżnych – interesów Moskwy oraz Ankary. Już 18 sierpnia doszło do rozmowy telefonicznej między  ministra spraw zagranicznych Turcji i Rosji – Çavuşoğlu oraz Ławrowem. Wydawało się, że  może być to kolejny obszar, o przyszłości którego rozmawiać będą te dwa kraje i może nawet  stworzą format mający na celu ustabilizowanie sytuacji w Afganistanie. Jednak w ostatecznym  rozrachunku Turcja została pominięta podczas konsultacji w Moskwie, które odbyły się 20  października. Wzięli w niej udział przedstawiciele Rosji, rządu Talibów, Chin, Pakistanu,  Iranu, Indii, Kazachstanu, Kirgistanu, Tadżykistanu, Turkmenistanu i Uzbekistanu. Wezwali  oni do utworzenia przez rząd Talibów władzy, która reprezentuje wszystkie grupy etniczno narodowe, a także do poszanowania praw m.in. kobiet. Jednocześnie społeczność  międzynarodowa została wezwana do uznania rządu Talibów oraz wysłania pomocy  humanitarnej do Afganistanu³⁰. Świadczy to o tym, że Turcja nie mogła liczyć na powszechne  uznanie swojej roli mediacyjnej, podobnie jak Katar i nie miał co liczyć na współpracę z Rosją  w tym zakresie. Jej szansę stanowiłoby raczej doprowadzenie do rozmów pomiędzy Talibami  a państwami zachodnimi, co mogłoby okazać się niezbędne w celu zatrzymania  migracji. Szczególnie, że sama Turcji po wyborach prezydenckich i parlamentarnych z 2023  roku, rozpoczęła walkę z nielegalną migracją, odsyłając do kraju przeznaczenia osoby  przebywające w Turcji nielegalnie, ale również zmuszając aresztowanych do podpisania  dokumentów „dobrowolnego powrotu”. 

Z drugiej strony w samej Turcji odezwało się wiele głosów krytycznych szczególnie po  stronie opozycji. Lider najsilniejszej opozycyjnej partii CHP Kemal Kılıçdaroğlu nawoływał  do natychmiastowego wycofania tureckiej policji i wojska z Afganistanu, szczególnie, że  kontyngnety zachodnie ewakuowały się z tej strefy³¹. W tureckim społeczeństwie także coraz  częściej zaczęły pojawiać się informacje, że Turcja nie powinna się angażować w tylu  miejscach świata mając tak głęboki kryzys ekonomiczny oraz problemy we własnym kraju,  pokazały to szczególnie rozległe pożary, które wybuchły w sierpniu 2021 roku w różnych  prowinach, a kraj nie był wstanie sam ich gasić, gdyż nie posiadał sprawnych samolotów  gaśniczych.

Sytuacja ta pokazuje pewien dysonans, rządząca AKP w osobie prezydenta Erdoğana w dalszym ciągu chce uczynić z Turcji mocarstwo regionalne, które bierze udział we  wszystkich ważnych zmianach w regionie i jest obecne podczas rozmów na najwyższym  szczeblu. Próba pokazania, że Turcja w dalszym ciągu pozostaje w gronie ważnych graczy  widoczna była podczas szczytu NATO w czerwcu, gdy prezydent Erdoğan prowadząc politykę  „uśmiechów” starał się spotkać i pochwalić w mediach społecznościowych spotkaniami ze  wszystkimi ważnymi przywódcami. Afganistan i mediacje z Talibami były szansą na powrót  do ważnej roli w polityce regionalnej (oraz globalnej). Inaczej sytuacja wyglądała z  perspektywy polityki wewnętrznej. Sytuacja w kraju diametralnie się pogarsza, szczególnie w  sferze gospodarczej. Lira cały czas traci w stosunku do dolara, społeczeństwo tureckie uważa,  że rząd powinien zając się rozwiązywaniem trudnej sytuacji w kraju a nie angażować w kolejny  spór zagraniczny. 

Zaangażowanie tureckie osłabło w I połowie 2023 roku, gdy głównym zagadnieniem  politycznym była walka ze skutkami trzęsienia ziemi oraz późniejsza kampania wyborcza.  Jednak po wygranej wyborów parlamentarnych przez dotychczasową koalicję AKP i MHP a  prezydenckich przez Erdoğana, powróciła kwestia tureckiego zaangażowania w różnych  regionach świata. W sierpniu 2023 roku nowy minister spraw zagranicznych Turcji Hakan  Fiden spotkał się z Abdul Ghani Baradanem wicepremierem ds. gospodarczych Rządu  Tymczasowego Talibów. Szczegóły czy tematy rozmów nie zostały podane do wiadomości,  jednak sam fakt oficjalnych spotkań stanowi uznanie rządu Talibów de facto, co jest w interesie  Kabulu.  

Największy problem – uchodźcy 

Według „The Jerusalem Post” Turcja, Katar, Pakistan, Iran i Chiny stały się wielkimi  wygranymi sytuacji w Afganistanie³². Pytanie jednak na ile Turci uda się to wykorzystać,  jednym z najważniejszych zagadnień pozostaje migracja. Obecnie na terytorium Turcji  przebywa ponad 4 mln uchodźców (ok. 3,6 mln z Syrii), społeczeństwo tureckie nie chce już  napływu kolejnej fali uchodźców, wszystkie partie opozycyjne na czele z CHP deklarowały,  że jeśli dojdą do władzy to odeślą uchodźców do domu³³. Kılıçdaroğlu niejednokrotnie  krytykował Europę, że chce z Turcją rozmawiać o rozwiązaniu problemu Afgańskich  uchodźców, sugerując, że przecież to Iran jest bezpośrednim sąsiadem i to z nim powinno  nawiązać nową umowę migracyjną³⁴. Nawet przywódca koalicyjnej, nacjonalistycznej MHP  Devlet Bahçeli podkreślił, że Afgańczycy, którzy dotarli do tureckich granic powinni szybko wrócić do domu a kraj powinien szybko zidentyfikować i deportować tych, którzy już w Turcji  się znaleźli³⁵. 

Nowa fala migrantów nie byłaby więc wskazana również dla rządzącej AKP. Szacuje  się, że dziennie na turecką wschodnią granicę przybywa od 500 do 2000 Afgańczyków, którzy  przedostają się tam nielegalnie z terytorium Iranu. Turcja zbudowała mur na granicy, na razie  ma on jedynie 156 km, zaraz po zdobyciu Kabulu rozpoczęta została budowa kolejnych 243  km. Zwiększono także środku wzdłuż samej granicy, mimo to w sieci zaczęły pojawiać się  filmiki pokazujące pokonywanie muru przez imigrantów, co wywołało powszechne  niezadowolenie. Wywołała je także wypowiedz – już byłego – kanclerza Austrii Kurza, który  stwierdził, że migranci z Afganistanu lepiej odnajdą się w Turcji, niż Austrii. Ostro  zareagowała na to przewodnicząca İYİ Partisi Meral Akşener, która odpowiedziała, że Turcja  chętnie odda 3 miliardy euro ale niech Europa zabierze sobie swoich uchodźców³⁶. 

Dostrzec można duże niezadowolenie z postawy państw zachodnich, które w tureckim  odczuciu założyły, że Turcja ponownie rozładuje kryzys migracyjny. Prezydent Erdoğan odmówił przyjęcia Afgańczyków pracujących dla misji Unii Europejskiej w Afganistanie, a  także dla Brytyjczyków, mówiąc, że nikt nie poprosił Turcję o tego typu pomoc a ponadto  Ankara nie będzie pomagać Unii Europejskiej, gdyż ta nie wywiązała się z dotychczasowych  umów względem Turcji³⁷. W rozmowie z przewodniczącym Rady UE Charlesem Michelem  prezydent Erdoğan zaznaczył, że Turcja nie poradzi sobie z kolejnym kryzysem migracyjnym  i UE powinna dążyć do pomocy na miejscu i ustabilizowania sytuacji w samym Afganistanie,  ewentualnie pomaganiu w krajach ościennych jak Iran³⁸. Sytuacja w kraju jest bardzo napięta,  po informacjach o zamordowaniu 18-letniego Turka przez migranta z Syrii społeczeństwo  wyszło na ulicę i obrzuciło kamieniami domy uchodźców z Syrii. Kolejna fala wywołuje tylko  jeszcze większe niezadowolenie. Z tego powodu mało prawdopodobnym się wydaje  zatrzymanie lotów do Mińska, gdyż wówczas osoby przybyłe już na terytorium Turcji,  musiałyby na nim pozostać. 

Rząd Turcji stara się więc pomagać na miejscu i wymusić na społeczności  międzynarodowej pomoc w rozwiązaniu problemu, pokazując że tym razem Turcja nie  zatrzyma go u siebie. Na początku października ambasador Turcji w Afganistanie Cihad Erginay oświadczył, że Turcja za pomocą Tureckiego Czerwonego Półksiężyca dostarczyła 33  ton żywności³⁹. Wezwał także do pomocy inne państwa świata, tym bardziej że kryzys  spowodowany był nie tylko wojną ale także suszą i załamaniem gospodarki związanym z pandemią. Turcja w ten sposób pomagała od dawna, biuro Tureckiego Czerwonego  Półksiężyca zostało otwarte w Kabulu w 2018 roku. Już wcześniej Minister Spraw  Zagranicznych Turcji wzywał społeczność międzynarodową do przekazania pomocy  humanitarnej, aby niezałamana się całkowicie Afgańska gospodarka. Tym bardziej, że łatwo  się domyślić, że doprowadziłoby to do kolejnej fali migracji ekonomicznej. 

Wnioski 

Analizując te wszystkie zależności międzynarodowe oraz zastanawiając się czy Turcja  faktycznie znajduje się wśród wygranych sytuacji w Afganistanie warto spojrzeć na to z  perspektywy relacji z w dalszym ciągu najważniejszym sojusznikiem Stanami Zjednoczonymi.  Od dłuższego czasu relacje amerykańsko-tureckie były bardzo napięte. Afganistan i Kabul  stały się ważną kartą przetargową dla Ankary, która pomimo balansowania próbuję  pokazywać, że stoi ona na straży stabilizacji w regionie. Ambasador Turcji w USA Hasan Murat Mercan w artykule dla „Defense One” podkreślił, że w okresie tak dużej niestabilności  oraz problemów m.in. z migracją niezbędne jest zacieśnianie współpracy transatlantyckiej.  Ambasador podkreślił, że Turcja negocjuje z Talibami w celu zachęcenia ich do utworzenia  szerokiego rządu i przywrócenia praw jednostką dyskryminowanym m.in. kobietom. Wszystko  to przynosi korzyści dla Sojuszu a jednocześnie odpycha zagrożenia⁴⁰– w domyśle w tym  przypadku Rosję i Chiny zainteresowane wpływami w rejonie Euroazji. Po zgodzie Turcji na  ratyfikację przyjęcia Szwecji do NATO, wcześnie taką zgodę uzyskała Finlandia, negocjacje  przebiegają w wyjątkowo pozytywnej jak na Ankarę i Waszyngton atmosferze. Turcja  nastawiona jest transakcyjnie, chce zgody na zakup zmodernizowanych F-16, a jednocześnie  potrzebuje przyciągnąć zachodnie inwestycje do Turcji. Jednak jakie miejsce w tej zależności  oraz polityce balansowania będzie miał Afganistan? 

Turcja z powodu ogromnego kryzysu ekonomicznego nie może sobie pozwolić na  zbytnie zaangażowanie mogące obciążyć budżet, ale również nie może zaprzestać negocjacji,  gdyż obecność tureckich firm i pomoc w odbudowie Afganistanu byłaby dla niego korzystna.  Pytanie jednak za czyje pieniądze do niej dojdzie – jedynym poważnym graczem wydają się  tu Chiny – ale rodzi się pytanie czy będą chciały inwestować, aby tureckie firmy mogły  czerpać z tego korzyści, czy jednak postawia na własne.

To wszystko pokazuje obraz bardzo skomplikowany, początkowo po wydarzeniach z  15 sierpnia wydawało się, że wkład turecki będzie znaczny i szczególnie ze względu na dobre  relacje z Talibami, teraz jednak pokazuje się obraz w którym Ankara ma zbyt wiele problemów  wewnętrznych a z drugiej strony nie jest brana pod uwagę w negocjacjach najważniejszych  graczy w regionie. Oczywiście Turcja wespół z Katarem może pozostać na lotnisku, tureckie  firmy brać udział w odbudowie kraju a Ankara służyć za mediatora w przypadku próby  ułożenia stosunków z Talibami. Jednak bardziej prawdopodobne jest, że polityka wewnętrzna  (np. silne oburzenie prezydenta na oświadczenie ambasadorów i wydalenie ich z kraju) może  zaprzepaścić tureckie szanse w tym zakresie, gdyż nie mając dobrych relacji z Turcją kraje  NATO nie będą szukały u niej pomocy w rozmowach. Pozostaje więc otwarte pytanie czy  Turcja z wielkiego wygranego nie stanie się wielkim przegranym?